28 Mart 2021 Pazar
KUR'AN'IN ÖZELLİKLERİ (16. YAZI) Aslında sözlü kültür içinde yetişmiş kimseler için yazıya, yazılı kültüre geçiş hiç de kolay olmayan bir durumdur. Bundan dolayıdır ki yazıya geçirilen Kur'an'ın, o günkü insanlar üzerinde etkisi günden güne zayıflamaya ve tamamen yok olmaya doğru gitmiştir. Hatta mezhep âlimlerinin içtihadları ve sözlü kültür olan rivayetler, insanların inanç ve fikirlerine vahiy'den daha fazla egemen olmuştur. Çünkü rivayet ve ictihadlar sözlü kültür olarak hafızalarda taşınmışlardır.Öte yandan belki de en temeldeki sorun kimin otorite olacağına ilişkin bir sorundur. Zira yazı, hakikatı tam ve gereği gibi yeniden canlandırmaya ehil tek kişi olan öğretmenin meşru otoritesini tehlikeye sokar. Yazı, hakikatın öğretimini, otoritenin ( öğretmen) kontrolünden çıkardığı için, yanlış anlama ve tahrifata sebebiyet verir. Bu açıdan yazı bilgi aktarımında daha az güvenilir bir yoldur. İşte bu yüzden Kur'an'ın yazılması esnasında gösterilen haklı ve yerinde tepkileri bu bağlamda düşünmek gerekir. Bu konuda şu âyet çok önemlidir. "Hiçbir beşerin, Allah'ın kendisine kitap, hikmet ve Nübüvvet vermesinden sonra kalkıp insanlara: Allah'ı bırakıp bana kul olun! demesi mümkün değildir. Bilakis (şöyle demesi gerekir) (okumakta ( bilmekte) ve öğretmekte olduğunuz kitap uyarınca Rabbe hâlis kullar olunuz"(Âli İmran-79) Allah Resulü (a.s) ın ardından vahyin yazıya dökülmesi noktasında çok ciddi tereddüt oldu.Çünkü Kur'an'ın yazıya dökülmesi, yukarıda anlatılanlar dışında daha birçok olumsuz sonuçlar vereceği belliydi. Mesela konuşmanın kaydedilmesi, bir yere dökülmesi, insanoğluna sözcükleri açık bir biçimde ayırma, sözcük sistemleri oluşturma ve kıyasa bağlı akıl yürütme olanağı sağlar.Yani yazı, insanın eleştiri olanağını arttırır. Bu ise metnin, cevaplamayı amaç edinmediği sorularla karşı karşıya kalması, belki de çarpıtılması demektir. Bu açıdan, İbni Hazm'ın "Kitaplar ve tasnifler sonradan ortaya çıkmıştır. Zira kitap ve tasnif sahabe zamanında ve tabiun döneminin başlarında mevcut değildi"Zehebi'nin "Kitaplar, ortaya çıkmadan evvel sahabe ve tâbiunun iilmi, göğüslerinde idi. Çünkü onların yanında göğüsler, ilmin muhafaza edildiği yerlerdi" İbni Haldun'un "Sahabe ve tâbiun döneminde toplum, tâlim, telif ve tedvin nedir bilmez Araplardan müteşekkildi. Onları buna zorlayan herhangi bir sebep olmadığı gibi, kendileri de böyle bir şeye ihtiyaç duymamışlardı" şeklindeki sözleri sözlü kültür bağlamında ele alınmalıdır. Kur'an, mesajını sözlü kültür formuyla iletmiştir. Yani sözlü geleneğe ait ifade kalıplarını kullanmıştır. Mesela borçların yazılmasını en ince detayına kadar anlatan Kur'an (Bakara- 282) kendisinin kayda ve yazıya geçirilmesi ile ilgili hiçbir işaret ortaya koymaz. Kur'an'ın Resulü son Nebi olan Muhammed (Aleyhisselam) bu konuda hiçbir çalışma ve çaba içine girmez. Konunun başında dile getirilen sözlü kültürle ilgili iletişim alışkanlıklarını Kur'an'ın metninde çok net bir biçimde görmekteyiz. Mesela: Kur'an'ı Mübin'de çok belirgin bir ritmik ve ahenk yapı mevcuttur.Özellikle âyet sonlarının türdeş harflerle tamamlandığı görülür. Bu durumun i'caz, belağat ve edebi yönü olmakla birlikte, asıl amaç hafızadaki kalıcılığı sağlamaktır. Yüce Allah tarafından Kur'an'ın ezberlenmesinin kolaylaştırılması, hafıza, zihin ve yüreklerde taşınması, dilden dile sözlü olarak devam etmesi içindir. Kur'an, sözlü kültür ile alakalı bütün yardımcı unsurları bünyesinde barındıran ilâhi bir kelam ve Rabbani bir hitaptır. Yüce Allah, vahyin yüreklerde, zihinlerde yani canlı organizmalarda taşınmasını murat etmiş, cansız ve ölü nesnelerde taşınmasını istememiştir.Çünkü bu durumda Kur'an'ın anlam ve hikmeti değil, yazısı ve kabı tapınma aracı yapılacaktı.Resüllullâhın hayatında hayata hâkim ve mübarek olan Allah'ın emirleri yani mesaj iken, daha sonraki dönemlerde yazılı metin kutsallaştırılarak dokunulmaz bir fetiş hâline getirilmiştir. Allah Resulünun kalbine indirilen Kur'an'ın (Şuara-194) kitap hâline getirilmesi, öyle bir cehalet ortaya çıkardı ki, Allah'tan nesnelere yazılı indirilmiş gibi onu dokunulmaz kabul etmişlerdir.Hepsi Mekke'de indirilen ve muhatapları tamamen müşrikler olan âyetleri genelleştirerek insanların ona yaklaşmalarına engel olmuşlardır. Gerçekte Kur'an, kağıt, kalem, defter ve kitapla ilgili bir nesne degil, akıl, zihin, tefekkür, yürek ve dil ile ilgili bir mesajdır.
Kaydol:
Kayıt Yorumları (Atom)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder