TEFEKKÜR'ÜN ÖNEMİ
(5.YAZI)
İLİM, TEFEKKÜR VE HİKMET
Din ile ilim akıl ile İnanç sadece tefekkür ve sorgulama  dünyasında birbiriyle savaşmaktan kurtulurlar.
 Zira çatışmaları ve çelişkileri çözen tefekkür nimetidir.
Tefekkürün hammaddesi ve mayası ilim, hikmet ve irfanla tek bir gönül halesi oluşturur.
Tefekkür külli bir ilimdir.
Hikmet, varlığın hakikatini, her varlık türünün yapısal özelliğini ve niçin yaratıldığını anlamaya çalışmaktır.
 Hikmet ilimle sanatın birleşmesidir.
 Bir anlamda ilim ve tefekkür demek olan hikmet, varlıkların özündeki manaları idrak etmektir.
Yani varlıklar arasındaki sebep sonuç ilişkilerini ve etkileşim düzeninde izleyip varlıkların  özünü ve amaçlarını kavramak demektir. Kur'an'ı Mübin'in  birçok yerinde hikmet Risalet ve  Nübüvvet kavramı ile birlikte kullanılmaktadır.
 Dolayısıyla hikmet, Allah'ın emrini  doğru bir şekilde anlamaktır.
En geniş manasıyla hikmet vahyi bağlam ve bütünlüğü içinde anlama, vahyi kendi içinde bulunan çözümü demektir.
(Bakara, 231)
Hikmet, Allah'ın emrini hakkıyla doğru bir şekilde anlamaktır.
Hikmeti elde etmenin başlangıcı mutlaka tefekkürdür.
 Yaratıcının bahşettiği aklı, ihtiras ve şeytanın vesveselerine köle edenler ne iç dünyalarındaki ilhamlarını  ne de dış dünyada bulunan ibret manzaralarını kavrayıp idrak edemezler.  Zihinleri kâinatta  var olan Allah'ın âyetlerini anlayamaz ve  bunların üzerinde  düşünemezler.
 O halde ilahi bir hediye olan hikmet, ancak selim akıl  ve temiz kalp sahiplerine  bahşedilen bir erdemdir.
"Allah hikmeti dileyene verir. Kime hikmet  verilirse  ona pek çok hayırlar  verilmiş demektir Ancak akıl sahipleri düşünüp ibret alırlar"
( Bakara, 269)
 Dolayısıyla gerçeği yakalamış akıl ve  hayrı talep eden irade,  hikmet'in şartı tefekkür de onun aydınlık yoludur.
 Araplar hikmet kelimesini "içinde nefsi uyaran,  iyiliği tavsiye eden, saadet ve bedbahtlıkla ilgili tecrübeleri  aktaran, edep ve ahlakın özünü yansıtan sözler" manasında kullanırlardı.
Allah en doğrusunu bilir.
Hikmet "Kur'an bilgisi, Nübüvvet, Kur'an'la  alakalı doğru anlayış,  sözde ve davranışlarda doğru içtihadı elde etmek, Kur'an üzerinde düşünmek, akıl yürütmek, ilahi emirler  üzerinde düşünmek ve ona uymak, Allah'tan korkmaktır"   Rağıb el-İsfahaniye göre hikmet, "bilginin gerçeğe, Kur'an'a uygun olması ve aklın gerçeği yakalaması" demektir.
 Hikmet'in Allah'a mahsus olanı "yaratılmışları tüm yönleriyle bilmek, her şeyi yerli yerince yapmak, göklerde ve yerde  abes bir şey yaratmamak,  ince ayar  ve hassas dengeyi sağlamak ve bütün yaratıklara bir hidayet tayin etmektir"
Hikmet tebliğ ve dâvet  çalışmalarının temel yöntemi olarak gösterilmiştir.
"Ey Resul! Sen, Rabb'inin yoluna hikmetle ve  güzel öğütle çağır ve onlarla en güzel şekilde mücadele et! Rabbin kendi yolundan sapanları en iyi bilendir ve O,  hidayete erenleri çok iyi bilir"
(Nahl, 125)
 Buradaki hikmet kavramının "kesin kanıtlara dayalı, muhatabı tam olarak ikna edici ve kötü niyetli tartışmalara son verecek  kesinlikte, tevhid'e dayalı doğru ve sağlam bilgi" anlamında kullanılmıştır.
Hikmet terimini en güzel tanımlayan ifadelerden biri de Kur'an'ın bağlam ve bütünlüğünü, hikmetlerini, kavramaktan doğan bilgi ve bu bilgileri uygun yaşama itikadı  ve ameli açıdan Kur'an akıl ve ilminin sınırlarını aşmamaktır.
Din ve hüküm olarak Kur'an'dan başka kaynak kabul edenlere hikmet hiçbir zaman nasip olmaz.
Çünkü hikmet, tamamen Allah'ın indirdiği vahiy, tevhid akidesi ve güzel ahlak ile alakalı bir durumdur.
Dolayısıyla en geniş anlamıyla fayda ve sağlamlık anlamına gelen hikmet, en güzel  bilginin ve Allah tarafından vâzedilen ameli salihin adı olmuştur.
 Bu bağlamda hikmet bir işi bağnazca yapmayıp, sebep sonuçlarını ve arkaplanı göz önünde bulundurarak meydana gelebilecek sıkıntı ve problemler oluşmadan önlemek ve ona göre tedbir almaktır.
 Demek ki hikmet'in gerçekleşmesi için ilimle  meşgul olmak ve her türlü hayırlı  eyleme geçip ileriye dönük iş yapmak hayati derecede öneme sahip iki husustur.